
Wie zwischen den Weltkriegen deutschsprachige Literatur ins Jiddische übersetzt wurde, um sie der ostjüdischen Leserschaft bekannt zu machen. Zum Beispiel:
Thomas Mann: „Der zojberberg“
Heine: „Dajtschland. a winter-maisse“
Goethe: „Faußt“
Schiller: „Di rojber“
Busch: „Maks un Moriz“
Kästner: „Emil un di dedektiwn“
Remarque: „Ojfn marew kejn najes“
Marx: „Der komunistischer manifest“
Engels: „Die anschtejung fun der familje, fun priwatajgentum un fun der meluche“ usw. usw.
Damals gab es weltweit etwa elf Millionen Jiddisch-Sprecher/Leser und Hochburgen des jiddischen Verlagswesens waren zB. Wilna, Warschau, Odessa, aber auch Wien und Berlin. Allein in Charlottenburg publizierten fünf Verlage jiddische Bücher. Hier wurde 1925 auch das berühmte „YIVO“ (Jidischer Wißnschaftlecher Institut) gegründet und einige Übersetzer waren selbst erfolgreiche Autoren (wie der spätere Literaturnobelpreisträger Isaac Bashevis Singer, der den „Zauberberg“ ins Jiddische übertrug).
Kleine Kostprobe von „Johan Wolfgang Gete“:
wer rajt asoj schpet durch nacht un wind?
doß rajt a foter mit im sajn kind
er hot dos jingl zum harzn farpreßt
bam schojß im waremt un drikt im feßt.
– majn sun, woß hoßt du dajnem ponem farhit?
– zi seßtu, foter, dem wald-kenig nit?
dem waldischn kenig mit krojn und mit schlep?
– majn sun, doß is a nepl-geweb.
„majn liblech kind, kum, gej mit mir!
ich well schöne schpiln firn mit dir.
fil bunte blumen ich hob far dir grejt.
majn muter wet dir schenken a goldn klejd.“
– o, foter, majn foter, her ajn sich, her ajn,
woß der wald-kenig redt mir in ojer arajn.
– saj ruik, blaib nur ruik, majn kind,
doß fajft in dare bleter der wint.
„wilßtu fajn jingl, kum, lomir gejn,
majne techter weln dich opnemen schejn,
majne techter schpiln in nachtischer mit,
sej tanzn un schpiln un singen a lid.“
– o, foter, majn foter, zi seßtu nit fort
dem wald-kenigs techter in finster, ot dort?
– majn sun, majn sun, ich se eß genoj,
doß grojen di alte bejmer asoj.
„ich hob lib dich, eß rajzt mich dajn schejne geschtalt,
un weßtu nit weln, banuz ich gewalt.“
– majn foter, majn foter, ot chapt er mich on,
der wald-kenig hot mir schlechtß geton!
der foter zitert, er trajbt schojn geschwind,
er halt in di orem doß krechznde kind.
nor, wen er is gekumen zu hojf un zu plojt,
is doß kind in di oremß gelegn schojn tojt.
na, erkannt? 😁
